De Limburgse hiphopscene staat in bloei en het album KRAUW KONNEKT is een snapshot van die bijzonder productieve en verbonden beweging. Het is de bordesfoto van een nieuw Limburgs hiphopkabinet, zogezegd. Pop in Limburg spreekt met de vier founding fathers van KRAUW over de stad Zuid-Limburg, hun imago en de professionalisering van de Limburgse rapcultuur. “Zodra de poppodia opengaan lijkt het me bijna achterlijk als ze niet héél snel beginnen te mailen, snap je?”
22 februari 2022,Wouter Greven
V.l.n.r.: $KEER&BOO$, Dookie, SKAV, Ntan Fotograaf: Dean Kisters
Voor wie het nog niet weet: ‘krauw’ is Parkstads voor asocialen, uitschot, zij die niet in de maatschappij passen. Grauw, ook zo’n onverbiddelijk woord, typeert de vrijdagmiddag dat ik drie kernleden van KRAUW KONNEKT – Ntan, die af en toe het gesprek verlaat, Dookie en $KEER&BOO$ – via Facetime spreek. SKAV, de vierde rapper en de enige niet-Limburger van het gezelschap, is achteraf nog enkele vragen toegezonden. Onder supervisie van producer Sneadr hebben deze vier rappers gedurende 2021 aan een album gewerkt en hier op ruimhartige wijze de hele Limburgse rapscene bij betrokken, zowel producers als rappers. Het album draagt dezelfde naam als het collectief en de connectie is luid en duidelijk: hier spreekt tuig. Goed, de onderliggende boodschap is uiteraard complexer, maar hierover later meer.
Het netwerk van muzikanten dat schuilgaat achter KRAUW KONNEKT is in veel opzichten opzienbarend. Niet alleen werkt jong en oud lustig met elkaar samen, ze doen dit ook nog in een moordend tempo. Om een idee te geven: KRAUW KONNEKT verscheen midden december maar inmiddels is een groot deel van de leden alweer actief in een ander collectief, RAFTING GOODS. Die crew was laatst op bezoek bij hiphopplatform 101Barz voor een rapsessie en bracht vervolgens een album uit, dat ook nog werd geselecteerd voor de nieuwe CULT-afspeellijst van Spotify. In het huidige muzieklandschap is zo’n persoonlijke selectie door Spotify natuurlijk goud waard.
Maar waar RAFTING GOODS bestaat uit rappers uit alle hoeken van het land, is KRAUW KONNEKT echt een Limburgs album. Sterker nog, de Limburgse rappers die zich op dit project verenigd hebben maken Limburgse muziek – punt uit. Op KRAUW KONNEKT is Limburg als arena een vanzelfsprekendheid, geen extraatje. Geen calimero- of minderwaarheidscomplex, nee, Limburg is alles tussen hemel en hel en dat mag de rest van de wereld weten. Dat hun muziek dan ook nog kwalitatief hoogwaardig, divers en fris is, maakt het verhaal natuurlijk des te mooi.
Hoe zien jullie dit project zelf eigenlijk?
Dookie: “Om eerlijk te zijn zie ik het vooral als een logische volgende stap. Kijk, we hebben allemaal onze eigen achterban en crews, maar op een bepaald moment zijn die wel established. Dan zit er geen beweging meer in. Met KRAUW KONNEKT gaan al die onderdelen weer bewegen. Het was gewoon een kwestie van tijd.”
Het lijkt alsof er opeens gewoon veel meer gebeurt op hiphopvlak in Limburg dan, laten we zeggen, tien of vijftien jaar geleden.
Dookie: “Ik denk niet dat er nu per se meer gebeurt, ik denk met name dat het gewoon een stuk beter is. Iedereen was al die tijd bezig zichzelf te ontwikkelen en dit is blijkbaar de tijd om naar buiten te treden. Het is niet zo dat iedereen opeens is gaan rappen, natuurlijk. Sowieso heeft van ons vier iedereen er al vijftien jaar op zitten, zoiets.”
$KEER&BOO$: “Ik wel wat minder, maar ik ben ook wat jonger dan de rest..”
Ntan: “Ja, maar jij hebt in die tijd wel tien keer zo veel gedaan als ons. [Iedereen lacht]. Nee we zijn gewoon echt een stuk serieuzer geworden, man.”
Dookie: “We zijn inderdaad aan het professionaliseren, maar het is ook zo dat onze instelling verandert. We zien een kans liggen, denk ik, en daar gaan we achteraan.”
Wat bedoel je precies met ‘een kans’?
Dookie: “Nou ja, er vallen een hoop dingen samen, je ziet een tendens veranderen. Sowieso, de lockdowns hebben veel gedaan met mensen. Het geluid van hiphop zat al op een verzadigd punt, met name de clubsound, en nu is daar opeens helemáál geen ruimte meer voor. En dus wordt luistermuziek, waar je onze muziek toch grotendeels toe kunt rekenen, interessanter.”
Fotograaf: Dean Kisters
Hoewel zijn carrière al eerder begon, werd Dookie groot in 045-rapcollectief Het VerZet. Het begon met shows, waarmee het balletje al begon te rollen, maar met enkele populaire cyphers zetten ze zichzelf echt op de kaart. De laatste jaren heeft Dookie meer en meer een eigen stijl ontwikkeld. Op albums met $KEER&BOOS (DE HEUVELS HEBBEN OGEN) en SKAV (Stallone & Snipes), profileert hij zich met verve als de bedachte, relaxte woordkunstenaar. Hij is het type rapper dat op straat rondhangt met een notitieblokje in zijn hand.
Tekenend is Dookie’s meest recente album, Badhuis op Mount Olympus, in samenwerking met Papa Jay en producer Influence. Het album klinkt net zo luxueus als de titel en is volgens de rapper een soort utopie, manifestatiemuziek. De gedachten van een gearriveerde player. Tuurlijk, er is de incidentele existentiële of gewelddadige overpeinzing, maar Dookie rapt vooral in komische en sensuele punchlines. Zo ook op KRAUW KONNEKT: “Ga even oldschool op de track / We lopen op stoom / Chew chew rappers get it poppin’ als goedkope condooms”. Dookie etaleert zijn flexibiliteit op het album. Neem zijn verse op GT$T, die hij afsluit met een scheet: “Beetje awkward als opps zien de man Dooks / Elephant in the room laat een dampoe”. De passief-agressieve boodschap is luchtig verpakt maar duidelijk – je bent gewaarschuwd. Dookie schikt zich op zijn eigen manier naar de rauwe overlevingsmodus die KRAUW KONNEKT domineert.
Laten we het hebben over het concept achter het album. Het gaat over krauw, tuig. Hun hoofden staan op de hoes, hun stemmen (o.a. Nigel van burenruzie in Kerkrade en de recente Maastrichtse burenruzie bij De Rijdende Rechter) luiden de nummers in en uit. Zijn jullie écht krauw?
Ntan: “Als je goed kijkt sta ik zelf op het hoesje.”
$KEER&BOO$: “Wij zijn wel tuig. Kijk, ik zou het zelf niet zo zeggen over mijn vrienden, het is meer hoe de maatschappij ons afschildert. Mensen met een alternatief leven zoals wij, zonder huisje-boompje-beestje, zonder negen tot vijf, daar is al snel iets mis mee volgens de samenleving. Dan wordt al snel de stempel krauw op je geplakt – zeker hier in Limburg. Vanuit de gedachte zijn we ook samengekomen.”
Dookie: “Precies, het is zoals 2Pac zei. Het gaat over hoe je gezien en behandeld wordt. Wij zien elkaar gewoon als mensen, alleen kunnen we onmenselijk rappen. Dit album is een reflectie van hoe de maatschappij ons ziet.”
Hoe merk je dat je weggeschreven wordt door de maatschappij?
Dookie: “Oh mijn god… where do I start, man? Dat ik in één week vier keer in dezelfde straat wordt aangehouden. Zo’n grapjes allemaal.”
Ntan: “Ik werd een keer met Dookie aangehouden. Namen ze mij meteen mee, terwijl Dookie door mocht rijden. Ze dachten dat ik een vluchteling was. [Lacht]. Nee, maar serieus, hier in Heerlen heb je de noordkant en de zuidkant. De noordkant is de slechte kant van het spoor. Als jij met instanties te maken had, en je zei dat je van deze kant van het spoor kwam, dan werd je al snel benadeeld. Dan was je krauw.”
$KEER&BOO$: “Je wordt met de nek aangekeken als je je op een bepaalde manier profileert. Er is gewoon een kloof tussen ons en de mensen die niet zo hoefden te leven. Uiteindelijk gaat KRAUW KONNEKT denk ik meer om het omarmen van hoe je weggeschreven wordt. Wij zijn krauw? Aight, dan zijn we krauw.”
Na een heftige jeugd – zijn hele origin story is hier terug te lezen – zette Maastrichtenaar $KEER&BOO$ een zevental jaar geleden al zijn fiches op een rapcarrière. Deze zet resulteerde in rapcollectief $lenterprise, een losse verzameling rappers met $KEER&BOO$ als aanjager en middelpunt. In een artikel over $lenter-rapper Eijer van vorig jaar beschreef ik al hoe het collectief in hun teksten “een soort schaduwversie van Zuid-Limburg [beschrijft,] waarin iedereen verdacht is en tweede kansen zeldzaamheden zijn. Jongens op scooters bezorgen geen pizza’s. In de regio Heerlen-Sittard-Maastricht, het speelveld van $lenterprise, verdwijnen mannen op onverklaarbare wijze van de landkaart, als vliegtuigen in de Bermudadriehoek.”
$KEER&BOO$ is de chroniquer van dit gebied, zijn pen net zo scherp als de messen in zijn raps. Hij raast, om bij de Bermuda-vergelijking te blijven, als een tornado door nachtelijk Zuid-Limburg, op zoek naar vieze situaties en gevaar. Zijn verhalen zijn soms ontroerend (“Kreeg eergister telefoon, m’n bro is overleden / Gooi een slokje op de grond, moet de doden eren”), soms larger-than-life psychopathisch als Wu-Tang, maar ook altijd spitsvondig (“Haal je uit de hood / Net alsof ik goochel”). Tegen beter weten in gun je hem de winst; $KEER&BOO$ is een villain met het hart op de goede plaats. Hij draagt zijn gunfactor mee als een doorgeladen Desert Eagle.
De diversiteit van beats waarover hij rapt is exemplarisch. Hij schakelt naadloos tussen duivelse trapbeats, lichte vocal loops en stoffige boombap. Hetzelfde geldt voor KRAUW KONNEKT: als de beat van GT$T als een Grieks eiland in de zomer klinkt, dan is TOT DE OCHTEND een cracky vrijdagavond in Heerlen in de jaren 90. Dit toont ook de diversiteit van Limburgse producers als Sneadr, PHiN en YUNG UMBRO, die stuk voor stuk hun eigen stempel op KRAUW KONNEKT hebben gedrukt.
Ik vraag me toch af: die samenwerkingen tussen muzikanten uit allerlei verschillende Limburgse steden, is dat al die tijd zo makkelijk gegaan? Want als MVV tegen Roda voetbalt kun je er donder op zeggen dat er gewonden vallen.
$KEER&BOOS: “Ik weet het niet precies, man, want ik ben later dan de rest gaan rappen, maar ik denk dat er vroeger zeker competitie was tussen verschillende steden. Tot op een bepaald moment Nachtploeg (Maastrichts rapduo, red.) en H.N.S. (Heerlen Noord Stijl, een oude rapgroep van Ntan, red.) de handen ineensloegen. Dat heeft er wel voor gezorgd dat het één front werd.”
Dookie: “Precies. Het is al lang dikke mik. Wij zien Zuid-Limburg als één gebied, maar buiten hiphop is die eenheid heel ver te zoeken.”
Dat heeft denk ik ook te maken met de positie van Limburg tegenover de rest van het land. Het ligt afgelegen, en dus pak je je samen om tegen de rest op te boksen.
Dookie: “Dat is normaal, inderdaad. Je gaat eerst landje veroveren, toch? Het fijne is wel, dat heb ik het afgelopen decennium gemerkt, dat wij een goede reputatie beginnen te krijgen. In het noorden van het land, maar ook in België en Limburg denken mensen wel: oké, die jongens in het zuiden kunnen wel spitten.”
$KEER&BOO$: “Als je kijkt naar de grote steden als Rotterdam en Amsterdam, die bestaan uit meerdere centrumpjes, allemaal kleine dorpjes. Dat heb je hier niet. Dus in die zin is Zuid-Limburg voor ons inderdaad één grote stad, met Geleen-Sittard, Heerlen en Maastricht als kernpunten. En alles daartussenin hoort er ook bij. Reis je zuidwaarts en ben je Roermond gepasseerd? Dan ben je in de stad Zuid-Limburg, bro.”
SKAV is, zoals eerder aangegeven, het enige niet-Limburgse kernlid van KRAUW KONNEKT. Als Skafalau groeide hij op in de Utrechtse cultrapgroep Stropstrikkers, waarmee hij vanaf 2006 een viertal gewaardeerde platen uitbracht. In die tijd leerde hij ook Ntan, dOOp en Dookie kennen, als onderdeel van Het VerZet. Nadat SKAV een album uitbracht met $KEER&BOOS (SKAV&BOO$) trok hij steeds vaker zuidwaarts. Over rap in Limburg stelt hij het volgende: het niveau ligt hier echt heel hoog. Dat komt misschien doordat het zuiden jarenlang ondergewaardeerd was in de Nederlandse rapgame en rappers harder moesten knokken om gehoord te worden. Dat verklaart ook hun werkethiek, hun survival spirit.”
Hoewel SKAV een veteraan genoemd kan worden klinkt hij hongeriger dan ooit. Neem zijn verse op, wederom, GT$T. Na een opeenvolging van associaties eindigt hij, zingend bijna, met “Suriname was een Nederlandse bandoooo!”, alsof hij terplekke tot dat inzicht komt. Hij zegt hierover: “Nederland heeft haar rijkdom voor een groot deel te danken aan het leed en de pijn van Suriname. Net zoals een dealer zijn inkomsten te danken heeft aan de pijn en het leed van de gebruiker. Dat maakt Suriname een Nederlandse bando (een bando is een crackpand, red.).”
SKAV, wat trekt jou in de Limburgse hiphopscene?
SKAV: “Ik denk dat ik me goed kan vinden in hun ruwe mindset, het zijn mensen die geleerd hebben van hun littekens. Dat geldt ook voor mij. Ik werk niet zo graag met popie jopies, snap je? Mensen trekken vaak naar de Randstad om zichzelf te kunnen profileren binnen een bepaald werkveld, maar je ziet ook dat sommigen dan een neppe identiteit aannemen. Ik vind het leuk om samen te werken met mensen die muziek echt als arbeid beschouwen, zij die hun ziel hiermee voeden. Als artiest ben je voor mij pas echt interessant als je werk komt vanuit een plek in jezelf die je maar moeilijk kunt verdragen. Ziel boven techniek. Die instelling vind ik in Limburg.”
Je rapt mee op THUIS IN ZUID. Voel je je hier thuis?
SKAV: “Sowieso man. Het straatbeeld van Heerlen laat me denken aan het Utrecht waarin ik opgroeide. Heel anders dan tegenwoordig: de gemeente doet nu echt z’n best om elk vlekje weg te poetsen. Ik houd zelf meer van een ruw en eerlijk stads aangezicht. Dat vat het mooi samen: in het zuiden is men niet bang om zichzelf te zijn.”
Het Heerlen waar SKAV op doelt is het Heerlen van Ntan. Net zoals Dookie verdiende hij onder meer zijn strepen in Het VerZet. In de tussentijd heeft hij gewerkt aan een solo-oeuvre. Op zijn laatste twee albums – Hotel November deel 1 en 2, beide samenwerkingen met voormalig Nachtploeg-rapper en producer MpDrees24 – valt hij met name terug op sociaal-realistische teksten (“Zonder brood op de plank / Des te groter de honger, des te groter het plan”) en harde boombapbeats. De albumhoezen tonen brutalistische (Noord-)Heerlense flatgebouwen in grijstinten en de clip van zijn single Kopstoot is al net zo grauw. Hij praat over de mijnen en een ontzield Heerlen, dat hoe dan ook toch zijn thuis is.
Zijn verse op TOT DE OCHTEND liegt er niet om: “Nu zoeken we geld, geen problemen / Blijf op die hossel-shit, want mijn kids die moeten vreten”. Als Dookie op straat staat met een notitieblok, dan ijsbeert Ntan met een vol hoofd het trottoir plat.
Fotograaf: Dean Kisters
Wat zijn doelen voor de toekomst? Waar willen jullie heen?
$KEER&BOO$: “Zoals ik net al zei is Zuid-Limburg voor ons één grote stad. En als we eerlijk zijn, dan wordt hier gewoon gedomineerd op rapgebied. Iedereen weet dat we hier goed kunnen rappen, zoals Dookie net al zei. Waar ik naartoe wil is dat ze op een bepaald moment gaan zeggen: “Bro, ik hoorde dat je een boeking had in Limburg, WAT!?” Zoals dat gebeurt als een rapper uit het zuiden een boeking in Rotterdam of Amsterdam heeft. Dáár gaan we heen met Zuid-Limburg.”
Zuid-Limburg als de hiphophoofdstad van de Benelux.
$KEER&BOO$: “Juist!
Maar waar gaan jullie dan rappen? Want bij de meeste poppodia worden jullie volgens mij niet geboekt.
Dookie: “Die tijden gaan nu echt wel veranderen. Er zijn gewoon oren naar. Op de een of andere manier zijn poppodia schuchter. Of het nou het hiphopcultuurtje is, of onze reputatie, geen idee. Of dat er weinig te verdienen valt, omdat iedereen zijn eigen shit meeneemt. Zou ook kunnen. Maar goed, dat is dan ook aan ons, om dat te organiseren. Om ook poppodia mee te krijgen.”
$KEER&BOO$: “Laten we eerlijk zijn, ten tijde van Het VerZet en hun cyphers was Heerlen ook echt wel een Nederlandse hiphophoofdstad. Ik denk dat we weer in de buurt van dat niveau aan het geraken zijn. Zodra de poppodia opengaan lijkt het me bijna achterlijk als ze niet héél snel beginnen te mailen, snap je?”
Dookie: “$KEER&BOO$ heeft een paar feesten gegeven voor corona, die liepen ook gewoon heel goed.”
$KEER&BOO$: “We hebben de Nieuwe Nor sowieso laten springen. Kijk, we maken inderdaad luistermuziek, maar we hebben ook wel echt bangers waarop je elkaar, bij wijze van spreken, de kop in elkaar kunt slaan in de moshpit. Naar die liveshows gaan we weer toe werken.”
En in de tussentijd brengen jullie komend naar nog een aantal soloalbums en samenwerkingen uit, neem ik aan?
Dookie: “Het wordt een gek jaartje. Er ligt nog KRAUW-materiaal en alle onderliggende leden zitten op een berg van tracks. Mensen doen echt hun best om dit te ontkennen, maar dat kan eigenlijk niet meer.”
$KEER&BOO$: “Luister, de kwestie is niet hoeveel wij hebben, de vraag is hoeveel de mensen aan kunnen. Als we nog steeds floppydisks gebruikten dan zou ik een aparte ruimte moeten huren om al die floppy’s kwijt te kunnen, snap je wat ik bedoel?”
Fotograaf: Dean Kisters
